MODE BLOG
Saint James Cap
Of beter bekend als de schipperspet.
Sinds jaar en dag is hij niet meer uit het straatbeeld weg te denken. Hij is de beste vriend, mijn beste vriend en een van de bestverkochte items in de vintagewinkel en hier bij ons, hier aan de kust. Ik heb het natuurlijk over de schipperspet, visserspet of kapiteinspet. Hoe je hem ook wilt noemen. Een pet met een geschiedenis, vele gezichten en vele verhalen… Een pet die wij hebben van Saint James
Betekenissen van de pet
Iedereen die iets wilt toevoegen aan zijn outfit kiest voor een pet. Een pet is een hoofddeksel met een klep en is in allerlei soorten en maten te vinden. Het bedekken van het hoofd is al eeuwen oud en brengt verschillende connotaties met zich mee.
Een pet wordt tegenwoordig vooral gedragen als modieus item, maar is in eerste instantie bedoeld als een praktisch object om het hoofd te beschermen tegen de natuurlijke elementen. De deksel houdt het hoofd koel en beschermt tegen windvlagen, terwijl de klep de ogen beschermt tegen de zon. Het basispatroon voor het maken van een pet is door de jaren heen dan ook niet veel veranderd. Denk bijvoorbeeld aan een Flat Cap of hoe velen hem kennen de Peeky Blinders Pet die al sinds 14theeuw niets is veranderd in de jaren. Hoewel het gebruik ervan anders is, blijven de vorm en functie in veel opzichten hetzelfde.
Aan de hand van het materiaal waarvan een pet is gemaakt, is vaak de sociale status van de drager af te lezen. In principe zijn er twee soorten petten te onderscheiden: petten van verstevigd materiaal en petten van zacht materiaal. Petten van zacht materiaal, ook wel arbeiderspetten, worden traditioneel gedragen door de lagere klassen. Terwijl in Amerika in de negentiende eeuw de zachte pet populair werd onder alle klassen, wordt deze in Europa steeds meer symbool voor de hiërarchische samenleving.
Nederland was haast letterlijk op te delen aan de hand van het hoofddeksel dat iemand droeg. Niet alleen de stand die iemand in de maatschappij had, maar ook het daadwerkelijke beroep was gemakkelijk aan de hand van de pet af te lezen. Ieder beroep had zo zijn eigen materialen, insignes en kleuren. In deze periode is er ook al een aparte pet voor het beroep van schipper te vinden.
De herkomst van de schipperspet
De schipperspet is waarschijnlijk afgeleid van de pet die door militairen gedragen werd/wordt. Deze is op zijn beurt kennelijk afgeleid van de pet gedragen door arbeiders in de negentiende eeuw. De schipperspet is te herkennen aan zijn gladde of doffe klep met gevlochten koord, vaak afgezet met zilveren of gouden knopen met daarop een anker. De schipperspet is doorgaans donkerblauw of marineblauw van kleur en gemaakt van wol.
Het militaire uniform is rond de zeventiende eeuw in Frankrijk ontwikkeld. Bevelhebbers hadden ontdekt dat de beste manier om mannen te stimuleren om hun leven te wagen was door loyaliteit en eenheid te creëren.
Deze uniformen waren niet altijd even praktisch ingesteld. Hoe hoger de functie, hoe rijker versiersel het uniform kreeg. We hebben dan ook te maken met een vicieuze cirkel: de schipperspet is afgeleid van de militaire pet, die op zijn beurt gebaseerd is op de arbeiderspet, waaronder dus ook de schipperspet valt.
Aan het eind van de negentiende eeuw en begin twintigste eeuw werd de schipperspet gedragen door zowel arbeiders, militairen als locals en vakantiegangers. In de loop van de negentiende eeuw krijgen mensen steeds meer vrije tijd. Deze vrije tijd heeft niet alleen als gevolg dat meer mensen activiteiten gaan ondernemen, maar dat voor deze activiteiten geschikte kleding moet worden gevonden. Zo wordt de wollen trui, net zoals de schipperspet, geleend van de mariniers en beroepsvissers door sportievelingen vanwege de comfortabele kwaliteiten ervan.
Zo was de invloed van William the conqueror groots toen hij in het dorp Saint James aan de kust van Mont Saint-Michel, Frankrijk begon met het maken van wollen kleding en accessoires voor lokale zeelui en vissers om hen warm te houden voor hun stormachtige avonturen op zee rond 12th eeuw.
In 1850 werd het dorpje Saint James een merk. Het dorp had al honderden jaren ervaring in textiel. Saint James heeft wol geverfd en geweven en dat werd verkocht in de vorm van strengen en ballen, waar zij een merk aan hingen “Saint James” voor in winkels. Ook verkocht Saint James onderkleding en sokken aan kousenwinkels.
Later rond 1858 begon Saint James voor de Franse Marine textiel te produceren. De traditionele uniformen striped jersey en de Saint James Cap marinierspetten, schipperspetten.
De schipperspet als pop cult
De schipperspet wordt pas een écht mode item wanneer Marlon Brando een leren variant draagt in de film The Wild One(1953). Deze film zet de toon voor het rebellerende karakter dat de jaren vijftig kenmerkt. Deze toon wordt doorgezet in de jaren zestig, waarbij John Lennon de fakkel, of beter gezegd de pet, overneemt. Alhoewel Lennons ronde bril uiteindelijk iconisch is geworden, was hij een fervent hoeden- en pettendrager. Met behulp van Bob Dylan wordt de schipperspet (het liefst van ripfluweel) een symbool voor folk-muziek en de daarbij behorende protestliederen.
De schipperspet nu
Opvallend is dat vroeger de pet exclusief bestemd was voor het hoofd van de man. Tegenwoordig zijn het ook de hippe jonge meiden die over straat gaan met een schipperspet op. Dit kan te maken hebben met de verschuiving van het ontwikkelingsproces van hoeden. Door de eeuwen heen leidt het ontwerp van de mannenhoed de ontwikkeling van de vrouwenhoed.
De schipperspet is van een onderscheidend, praktisch hoofddeksel omgetoverd tot een rebellerend en protesterend icoon. De masculine en ordelijke ondertoon is verschoven naar een meer vrouwelijke of fluïde uiting van mode. De rigide en ordelijke connotaties van de krijgsmacht is vervangen voor een hedendaagse nonchalance. De schipperspet is een geliefd item onder voor zowel mannen als nu de dag voor vrouwen. Kenmerkend voor vrijheid blijheid die aansluit op de protestliederen uit de jaren zestig in plaats van de onderscheidende macht waarmee arbeiders uit de negentiende eeuw te maken hadden. De schipperspet sluit in deze zin mooi aan op de strijdlustigheid van een nieuwe generatie. Maar hierin moet ook rekening worden gehouden met de kwaliteiten van een schipperspet, voortbordurend op de nonchalance die strandgangers aan het begin van de vorige eeuw al beleefden.
